1- 1999’dan önce Türkiye’de emeklilik sistemi nasıldı?
4447 Sayılı Kanun yürürlüğe girmeden hemen öncesinde 43 yaşını doldurmuş erkekler; 25 yıllık sigortalılık hizmet süresi içinde 5.000 gün ile SSK’dan, 9.000 gün ile Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’ndan emekli oluyordu. Kadınlar ise 38 yaşını doldurmaları hâlinde 20 yıllık sigortalılık süresi içerisinde 5.000 gün ile SSK’dan, 7.200 gün ile Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’ndan emekli olabiliyordu.
2- EYT kapsamında emekli olurken işyerinden ve SGK’dan alınması gereken belgeler nelerdir?
İş Kanunu’na göre emeklilik için işten ayrılmak, işçi lehine haklı fesih sebebi olup kıdem tazminatı hakkı oluşturur. Son işyerinde 1 yıldan fazla çalışanlar kıdem tazminatı alabilir. Ayrıca Bağ-Kur’dan emekli olanlar için işyerini kapatmak mecburiyeti bulunmuyor. SSK’dan emekli olacaklar, SGK’dan “Emekli olur” yazısı alarak ayrılabilir. İşten ayrılmadan yapılacak emekli müracaatları geçersiz kabul ediliyor. “Emekli olur” yazısıyla istifa edenler, işyeri tarafından verilecek olan işten ayrılış belgesi ile emekli başvurusunda bulunabilir. Bu yolu izleyenler hem işyerine ve SGK’ya olan sorumluluklarını yerine getirmiş olurlar, hem de kıdem tazminat hakları saklı kalır. Yeni kabul edilen kanunla EYT kapsamında emekli olanlar emekli olduktan sonra da çalışmaya devam edebilir.
3- EYT kapsamında emeklilik müracaatı nasıl yapılabilir?
Emeklilik başvurusu;
● SGK’ya yazılı talepte bulunarak,
● e-devlet üzerinden,
● Emeklilik müracaat formunu APS, taahhütlü, iadeli taahhütlü olarak PTT üzerinden göndererek
üç şekilde yapılabilir.
Yazılı müracaatlarda imza bölümü doldurulmuş olmalıdır. Okuma yazması olmayanlar ise mühür ve parmak iziyle emekli başvuru formunu doldurabilir. Boş olan yazılı müracaatlar dikkate alınmayacak. Kamu kurumlarında çalışanlar, bağlı bulundukları kurumun İnsan Kaynakları (İK) birimine veya mutemedine müracaat ederek emeklilik sürecini başlatabilir.
4- 1999’dan önce sigorta girişi olup sigortalılık süresini veya prim eksiğini önümüzdeki yıllarda dolduran EYT’liler emekli olabilecek mi?
03.03.2023 tarihinde yürürlüğe giren 7438 Sayılı Kanun’a göre, sigorta girişleri 08.09.1999 ve öncesinde bulunanlar, zorunlu hizmet süresini ve gerekli gün sayısını şu an tamamlamamış olsalar bile tamamladıkları tarihte başkaca yasa değişikliği olmazsa emekli olabilir.
5- Eksik günü olan sigortalılar, prim borçlanması yaparak eksik gününü tamamlayabiliyor mu?
Evet, tamamlayabiliyor. Hali hazırda yürürlükte olan 5510 Sayılı Kanun’a göre, eksik süreler borçlanmayla tamamlanabilir. Askerlik, doğum, yurt dışı borçlanması ve 5510 Sayılı Kanun’un 41. maddesinde belirtilen koşullarda borçlanma yapılabilir.
6- EYT kapsamında emekli olanların maaşı düşük mü olacak?
EYT kapsamında emekli olanlara herhangi bir farklı maaş hesaplama yöntemi uygulanmayacak. Buna ek olarak, 2008 yılında yürürlüğe giren 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda belirtilen emekli maaş hesaplama yöntemiyle maaşları ve güncellemeleri hesaplanacak. 2008 ve sonrasında ister EYT’den ister normal koşullarda emekli olanlar arasında herhangi bir ayrım yapılmayacak. 2023 yılı için taban aylık uygulaması 5.500 TL olduğundan 5.500 TL’nin altında olanların maaşları 5.500 TL’ye tamamlanacak.
7- Kadın ve erkek sigortalılar aynı şartlarla mı emekli olacak?
Aynı şartlarda emekli olmayacak. Zorunlu hizmet süresi kadınlarda 20 yıl iken erkeklerde 25 yıldır. Bağ-Kur ve Emekli Sandığı prim günü, kadınlarda 7.200, erkeklerde ise 9.000’dir.
8- Askerlik hizmetinin ve borçlanmasının EYT kapsamında etkisi nedir?
Yüksekokul mezunlarının yedek subaylıkta uzun dönem askerlik süreleri devlet memurluğu hizmeti gibi değerlendirilir ve sigortalı olarak kabul edilir. Ancak, askerliğini er ve erbaş olarak yapan sigortalılar, kendileri askerlik borçlanmasıyla prim günü alabilir. Yasada, askerlik borçlanması ile sigorta girişinin askerlik tarihine gitmeyeceği açıkça ifade ediliyor. Şayet askerlik, ilk SGK girişinden önce yapılmışsa sigorta girişini borçlanılan süre kadar geriye taşır. Bu durumda 18 ay askerlik yapan bir kişi, 08.03.2001 tarihinde ilk kez SGK kapsamında çalışmaya başladıysa ve askerliğini SGK girişinden önce yapmışsa, 18 aylık askerlik borçlanması 08.03.2001 olan girişi 18 ay geri getirerek 08.09.1999’a taşır. Böylece kişi, EYT kapsamında sayılır. Askerlik hizmeti ve borçlanmasının zorunlu hizmet süresine katkısının yanı sıra eksik günü tamamlamaya da faydası olduğundan borçlanılacak süre kadar hizmet primi artmış olur. Örneğin, 01.03.2001 tarihinde sigorta başlangıcı bulunan fakat 1992-1994 yılları arasında 18 ay askerlik yapan kişi, askerlik borçlanması yapsa ve bunu ödese de ilk sigorta girişi, askerliğin başladığı tarih olan 1992 yılı olarak kabul edilmez; ilk SGK girişi askerlik süresi kadar geriye gelir. Askerlik 18 ay olduğu için 01.03.2001'den 18 ay geriye gidilerek ilk sigorta girişi 01.09.1999 olarak kabul edilir ve kişi EYT kapsamında olur. Aynı kişinin askerlik süresi 15 ay olsaydı ve ilk sigorta girişi 01.03.2001'den 15 ay geriye gidilseydi, sigorta girişi 01.12.1999'a kadar geriye taşınacağından askerlik borçlanması EYT'ye katkı sağlamayacaktı.
5434 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda askerlik borçlanması sigortalılık süresine etki etmediğinden devlet memurları geçerli mevzuat gereği askerlik borçlanmasından faydalanamaz. SSK’lı ve Bağ-Kur’lu çalışanlar askerlik borçlanmasından faydalanabilir.
9- Doğum borçlanmasının EYT kapsamındaki etkisi nedir?
Doğum borçlanması ilk kez 2008 yılında yürürlüğe girmiş olup 2 çocuğa borçlanma hakkı vermekte iken, sonradan yapılan kanuni değişiklikle 3 çocuğa kadar 2.160 gün doğum borçlanmasıyla prim gün sayısını artırmak mümkün. Doğum borçlanması açısından en önemli kural, sigortalı olduğu tarihten sonra doğan çocukları kapsamasıdır. Yalnız çırak ve stajyerlik girişi olan annelerde ilk primin ödendiği tarih ile çırak ve stajyerlik girişi arasında doğan çocuk varsa, borçlanma yapılarak ilk prim ödeme tarihini geriye çekmek mümkün hale gelir. Bu durumda 1993 yılında çıraklığı olan bir anne, 1997 yılında çocuk sahibi olduysa ve ilk primi 2000 yılında ödemeye başladıysa, 1997 yılındaki doğan çocuğundan 720 gün (2 yıl) borçlanma yaparak, ilk ödenen SGK girişini 2000 yılından 720 gün geriye çekerek 1998 yılına taşır. Böylelikle EYT kapsamında emekli olmaya hak kazanır. Ancak çırak ve stajyerlik girişi olmayan hiçbir anne, sigorta girişini doğum borçlanmasıyla geriye çekemez.
10- Bağ-Kur’a (4B) borcu olanlar emekli olabilecek mi?
Günümüz şartlarında sigorta primi niteliğindeki borçlar ödenmeden emekli maaşı bağlanamıyor. Bağ-Kur borçları da sigorta primi niteliğini taşıyor. Bağ-Kur kanunları gereği bazı borçlar ve borca bağlı süreler (30.04.2021 öncesi) silinirken, geriye kalan hizmet emekli olmaya yetiyorsa (ihya etmeye) borçlanılmıyor. Silinemeyen borçlar açısından borcun tamamı ödenmeden yapılan başvurular dikkate alınmayarak, borcun ödendiği tarihten itibaren emekli olmaya hak kazanılabilir.
11- Altı ay sonra normal emekli olabiliyorum, bekleyip EYT’den emekli olmasam bana faydası olur mu?
Emeklilik sistemi açısından 2023 yılında emekli olan herkes aynı haklara sahip olacak. Dolayısıyla bir maaş kaybı söz konusu değil. Emekli olan kişi, düzenli maaş artışlarını ve kat sayılarını 2023 yılı içinde uygulanan göstergelere göre alacak. Emekli maaşı açısından ise yüksek ücretli çalışanın çalışmaya devam ettiği sürece maaşının artması mümkün.
12- EYT ile emekli olanlar, bir işyerinde çalışmaya devam edebilecek mi ve çalışmaları halinde emekli maaşları etkilenecek mi?
Özel sektör çalışanları, emekli olsalar da isterlerse çalışmaya devam edebilecek. Çalışmaları halinde emekli maaşları artmayacak veya eksilmeyecek. Çalıştıkları işin karşılığı alacakları ücret brütten nete düşerken, sosyal güvenlik destek primi (SGDP) kesintisi uygulanacak. SGDP’nin emekli maaşına olumlu veya olumsuz etkisi bulunmazken, emekli aylığını da değiştirmez.
13- EYT kapsamında Türkiye’de çalışması olmasa da yurt dışında çalışanlar EYT’den faydalanabilir mi?
Yurt dışında çalışan tüm bireylerin, ayrıca çalışmasa da ikamet eden kadınların, Türk vatandaşı olarak çalıştıkları ve yurt dışında ikamet ettikleri süreleri borçlanmaları mümkün. Erkekler, sadece çalıştıkları süreleri borçlanırken, kadınlar çalışmaları dışında kalan ya da hiç çalışması olmasa bile sadece ikamet ettikleri süreleri borçlanabilir. İki çalışma dönemi arasında kalan 1 yıldan az işsizlikte geçen süreler de borçlanma süresi olarak dikkate alınır. 2019 yılında değişen kanunla tüm yurt dışı borçlanmaları Bağ-Kur hizmeti olarak değerlendirildiğinden, 2023 Şubat itibarıyla borçlanılacak süresi 23 yıl 6 aydan fazla olanlar Türkiye’de hiç çalışması olmasa bile, bu süreleri borçlanarak sigorta girişlerini parayı ödedikleri tarihten geriye taşıyabilir ve EYT kapsamında emekli olabilir. Türk vatandaşlığından çıkmış olanlar, vatandaşlıktan çıktıktan sonra çalıştıkları veya ikamet ettikleri süreleri borçlanamazlar.
14- SSK’dan 5.000 gün ile EYT kapsamında emekli olunabilir mi?
08.09.1999 tarihinde yürürlüğe giren yasa, emeklilik açısından iki konuda değişiklik getirmişti. Bunlardan ilki, kademeli günü giriş tarihine göre 5.000 günden 5.975’e kadar yükseltmiş; ikincisi, kadın için 38, erkek için 43 olan emeklilik yaşını kadın için 58, erkek için 60’a kadar yükseltmişti.
03.03.2023 tarihinde yürürlüğe giren 7438 Sayılı EYT Kanunu’na göre ise prim gününde bir değişiklik yapılmayıp sadece yaş haddi kaldırıldı. Bu durumda 5.000 gün ile emekli olabilmek için kadın çalışanlarda 23.05.1985 ve öncesinde, erkek çalışanlarda ise 23.11.1980 ve öncesinde SGK girişlerinin olması gerekiyor.
15- Emekli Sandığı ve Bağ-Kur çalışanları 5.000 prim günü ile emekli olabilir mi?
Gerek 1479 Sayılı Bağ-Kur Kanunu’nda gerekse 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nda, emeklilik prim ödeme gün sayısı açısından 08.09.1999’dan önceki dönemde de olduğu gibi kadın için en az 7.200, erkek için ise 9.000 prim günü gerekiyor. Bağ-Kur ve Emekli Sandığı açısından gün koşulunun SSK’ya eşitlenmesi gibi bir durum 7438 Sayılı EYT Kanunu’nda bulunmuyor.
16- Daha önceden Bağ-Kur veya devlet memurluğu geçmişi bulunanlar SSK’yı tercih ederek emekli olabilir mi?
2829 Sayılı Kanun’a göre geçmişte bulunan tüm hizmetler (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı, Tarım SSK, Tarım Bağ-Kur) birleştirilerek emekli olunabiliyor. Bu kurumlar arasında birden çok çalışması bulunanların, geçiş hükmüne göre son 7 yıllık sigortasına bakılır. Son 7 yıl içinde en fazla ödenen Bağ-Kur ve Emekli Sandığı ise kadın için 7.200, erkek için 9.000 gün şartı devam eder. Fakat SSK’ya geçilerek son 7 yılın 3,5 yılını yani 42 ayı SSK’lı çalışılırsa o zaman SSK koşullarına göre giriş tarihine bakılarak 5.000 ile 5.975 arasındaki bir gün sayısı ile emekli olması mümkün hale gelir.
17- 08.09.1999’dan önce sigortası olup eksik günü veya eksik hizmet süresi bulunanlar nasıl emekli olabilir?
03.03.2023 tarihinde yürürlüğe giren 7438 Sayılı Kanun’a göre EYT’den emekli olacaklar için herhangi bir son tarih belirlemesi yapılmadı. Bu durumda eksik günü, örneğin 2 senede çalışarak tamamlayacak kişi 7438 Sayılı Kanun’un yürürlükte kalması halinde 2 sene sonra emekli olabilir. Örneğin zorunlu hizmet süresi yani 25 yıl açısından erkek çalışan 25 yılını 2024’te dolduracaksa, yine kanunun yürürlükte olması halinde emekliliği hak eder.
18- 3.600 ve 5.400 gün ile olunan kısmi emeklilikte yaş haddinde bir indirim oldu mu?
SSK’lılar için 3.600, diğerleri için 5.400 gün olan kısmi emeklilikte 03.03.2023 tarihinde yürürlüğe giren 7438 Sayılı Kanun’da herhangi bir değişiklik olmadı. 08.09.1999’dan önce kadın için 50, erkek için 55 olan kısmi emeklilik yaş şartı, günümüzde kadın için 58, erkek için 60 olarak uygulanmaya devam edecek. Bahsi geçen kanun, bu hususta bir değişikliğe yol açmadı.
19- Yeni gelen kanunla EYT kapsamında emekli olanlar emekli olduktan sonra çalışmaya devam ederlerse kendileri ya da işverenleri açısından bir avantaj oluşacak mı?
Emekli olan kişi açısından herhangi bir avantaj veya dezavantaj olmayacak. Kişi, çalışmaya devam ettiği sürece emekli maaşından kesinti olmayacağı gibi çalışması emekli maaşının yükselmesine de neden olmayacak. İşveren açısından ise aktif çalışanlarda uygulanan 5 puanlık prim indirimi, emekli çalışanlara da yansıyacak. 03.03.2023 tarihinde yürürlüğe giren 7438 Sayılı Kanun’a göre emekli olanlar en son çalıştıkları ve emeklilik için ayrıldıkları işyerinden 1 ay (30 gün) içerisinde yeniden çalışmaya başlarlarsa işverenler 5 puanlık indirim hakkından faydalanabilecek.
20- Yeni gelen kanunla EYT kapsamında başvuruların kabul edilmesi için nelere dikkat edilmesi gerekmektedir?
• Bağ-Kur’lu olup ticareti devam edenler, ticari işletmesini kapatma mecburiyeti olmadan başvuruda bulunup emeklilik hakkı kazanabilir. Fakat prim borçlarının tamamının ödenmiş olması gerekiyor.
• SSK’lılar açısından emekli olmak için işten çıkış şartı bulunuyor. İşten çıkış yaparak genel sağlık sigortası prim borçları dahil tüm borçlarını ödeyenler emeklilik hakkı kazanabilir.
• Devlet memurları açısından aybaşı ayın 15’i kabul edildiğinden, devlet memurları emeklilik taleplerini en geç ayın 14’üne kadar verirlerse, emeklilik hak kaybına uğramadan emekli olabilecek.
21- EYT’liler ilk emekli maaşını ne zaman alacak?
Sosyal güvenlik mevzuatına göre ilk aylık başlangıcı, emekli müracaatını takip eden ayın ilk günüdür. Bu durumda Mart ayı içinde herhangi bir günde emekli müracaatında bulunan SSK, Bağ-Kur’lular ve maaşını ayın 1’inde alan kamu işçileri 1 Nisan itibarıyla, kamuda çalışanlar maaşını ayın 15’inde aldıkları için ayın 14’üne kadar başvurmaları halinde 15 Mart itibarıyla maaş almaya hak kazanacak.
22- EYT’liler 2023 Ramazan Bayramı ikramiyesini alabilecek mi?
Yaş haddi dışında diğer koşulların tamamını yerine getirmiş ve 7438 Sayılı Kanun’a göre, Mart ayı içinde müracaat edenler, aylık başlangıçları en geç 1 Nisan olacağı için ve Ramazan Bayramı 21 Nisan 2023’te olacağı için bayram ikramiyesi alabilecekler. Fakat 31 Mart 2023’e kadar müracaat etmeyip herhangi bir nedenden müracaatını 1 Nisan 2023 ve sonrasına bırakanlar (kamu personelleri için son tarih 31 Mart değil, 14 Nisan’dır) Ramazan Bayramı ikramiyesi alamayacak.
Tüm bunlara ek olarak emekli maaşını İş Bankası’ndan alanlar, 12.000 TL’ye varan promosyon ödemesi kazanıyor. Üstelik Maximum Kart aidatı ödemiyor ve İşCep’ten sınırsız sayıda ücretsiz Havale EFT yapabiliyor. Siz de emekli maaşınızı İş Bankası’ndan alın, emekliliğinizi İş Bankası’nın
SGK emeklilerine özel ayrıcalıkları ile yaşayın.
“Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir."